Manipola (lat. manipulus, manus – ruka + pulus, vrovatno napuniti = naramak) je bila taktička jedinica u rimskim legijama za vreme Rimske Republike. U njenom sastavu su bile dve centurije kojima su komandovali centurioni. Broj legionara u pojedinim centurijama zavisio je od vrste jedinice:
- hastati i principes su imali po 120 legionara
- Triarii su imali po 60 legionara.
Hastati su činili prvu borbenu liniju, principes drugu a triarii treću.
Sistem podele legije na manipole usvojen je oko 315. godine p.n.e. tokom drugog rata protiv Samnita. Pre ovog rata, Rimljani su primenjivali taktiku borbe u falangama što se pokazalo neefikasno na teškom brdovito-planinskom terenu Apenina, naime, falangama je nedostajala pokretljivost i fleksibilnost. Inače, Rimljani su nasledili način borbe u falangama od Etruraca.
Dakle, nakon serije poraza koje su kulminirale porazom cele jedne legije, Rimljani su potpuno napustili falangu kao prevaziđeni način borbe i počeli primenjivati fleksibilniji sistem manipola.
Podelu legije na manipole ustanovio je Marcus Furius Camillo a reformom Gaiusa Maria uvedene su kohorte koje su otprilike nastale spajanjem tri manipole.
