-Dostinika (?—druga polovina X veka) je bila najstarija poznata prestonica Srbije i sedište prve srpske države pod Vlastimirovićima. Ona se pominje na prvom mestu među naseljenim gradovima u krštenoj odnosno balkanskoj Srbiji, u spisu „O upravljanju Carstvom“ vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita (913—959), nastalog sredinom X veka. Njen položaj, kao i ostaci, do danas nisu utvrđeni, ali se smatra da se nalazila na prostoru između današnjeg Prijepolja i Sjenice.
-Ras (?—kraj XII/početak XIII veka) je bio prestonica srpske oblasti koja je po njoj nazvana Raška. Njeni veliki župani su početkom XII veka preuzeli vođstvo u srpskim napadima na Vizantiju od kraljevine Zete i iz nje se kasnije razvila srpska država pod Nemanjićima. Tačan položaj Rasa nije u potpunosti utvrđen, ali se smatra da je u pitanju lokalitet Gradina, nedaleko od današnjeg Novog Pazara koji je spaljen 1242. godine. U doba dok je Dostinika bila središte srpske države, Ras je predstavljao njenu istočnu granicu.
-Niš/Niška tvrđava (1183—1191) je bio kratkotrajna prestonica Stefana Nemanje ((1166)1168—1196) u kome se on sastao sa Fridrihom Barbarosom (kralj 1152—1190, car 1155—1190).
Od vremena Stefana Nemanje i početka širenja Raške, mahom ka jugoistoku, Ras gubi svoj značaj dotadašnji značaj. Država Nemanjića u to doba nema stalnu prestonicu, već se njeno sedište nalazi tamo gde i trenutni kralj, obično u nekom od dvoraca (Pauni, Nerodimlja, Svrčin, Štimlja (Štimlje) i drugi).
-Beograd/Beogradska tvrđava (1284—1316) je bio prestonica države kralja Dragutina (kralj Srbije 1276—1282, sremski kralj 1282—1316), nakon njegove abdikacije u Milutinovu (1282—1321) korist na saboru u Deževi 1282. godine. Njegov šurak kralj Mađarske Vladislav IV Kumanac (1272—1290) mu je 1284. godine dodelio na upravu Mačvu sa Beogradom u koji on smešta sedište svoje države koje se do tada nalazilo u njegovom dvoru Debrcu. Treba imati u vidu da se njegova država u istoriji obično naziva sremskom kraljevinom i vrlo retko se naziva Srbijom, pošto se pod tim terminom obično podrazumeva kraljevina kojom je vladao njegov brat Milutin.
-Skoplje/Skopska tvrđava (1282—druga polovina XIV veka) je postalo prestonica kraljevine Srbije za vladavine kralja Milutina i od tog doba se u njemu nalazi jedan od vladarskih dvorova Nemanjića. Tokom vladavine Stefana Dušana (kralj 1331—1346, car 1346—1355) igra veoma bitnu ulogu kao prestonica Srpskog carstva u kojoj je sam Dušan ovenčan za cara Srba i Grka 1346. godine i proglasio svoj zakonik 1349. godine.
-Prizren/Prizrenska tvrđava (sredina XIV veka—1371) je bio jedna od prestonica Srpskog carstva u kojoj je postojao carski dvorac. Nedaleko od njega je Dušan podigao svoju zadužbinu manastir svetih Arhangela u sklopu utvrđenog Višegrada. Putnici iz tog doba ga nazivaju carskim gradom i carskom prestonicom, dok se u narodnoj epskoj poeziji pominje kao srpski Carigrad.
-Ser/Serska tvrđava (sredina XIV veka—1355) je bio jedna od prestonica Srpskog carstva u kojoj je postojao carski dvorac. Njegovo osvajanje 1345. godine je Dušanu pružilo legitimitet da se na Božić (25.12.) iste godine na velikom saboru proglasi za cara Srba i Grka, a kasnije je u njemu 1354. godine dopunio svoj zakonik sa još 66 članova.
-Prilep/Prilepska tvrđava (1366—1395) je bio prestonica kraljeva Srbije iz porodice Mrnjavčevića, prvo Vukašina (1366—1371), a potom i njegovog sina Marka (1371—1395).
-Kruševac/Kruševačka tvrđava (1371—1405) je bio prestonica kneževine Srbije tokom vladavine kneževa iz porodice Hrebeljanovića, prvo Lazara (1371—1389), a potom i njegovog sina Stefana (knez 1389—1402, despot 1402—1427). Prvi put se pominje u jednoj Lazarevoj povelji iz 1387. godine, koja je izdata u slavnome gradu gospodstva mi Kruševcu.Knez Lazar nije slučajno izabrao Kruševac za svoju prestonicu. On je imao veoma dobar strateški položaj iako, što nije bilo uobičajeno u to vreme, nije bio podignut na nekom nepristupačnom mestu. Sa juga, iz pravca kojim su nadirali Osmanlije, štitila ga je oblast Vuka Brankovića. Na zapadu je bila oblast Tvrtka Kotromanića a Lazar se nadao i savezu sa Bugarskim carstvom. Kruševačka tvrđava se prvi put pominje 1381. godine, knez Lazar ju je najverovatnije podigao na temeljima neke stare utvrde. U poveljama, knez je svoje prestono mesto nazivao: „u slavnome gradu gospodstva mi Kruševcu“.
Sam grad je bio okružen visokim zidinama, u njemu je bio plato na kome su podignuti dvor, crkva i zdanja u kojima su živeli vlastela i dvorjani. Na zidinama su bile visoke osmatračke kule, između dva pojasa zidova bili su duboki opkopi premošćeni mostovima na lancima koji su podizani noću. Odmah pored gradskih bedema podignuto je podgrađe – civilno naselje. U njemu su bile kuće za stanovanje, trg, pijaca, prodavnice, prenoćišta. Tokom perioda mira, Lazareva država je procvetala ekonomski, pa se Kruševac nametnuo kao centar privrednih aktivnosti. Na njegovim ulicama susretali su se trgovci iz čitavog Balkana, a najviše su prednjačili Dubrovčani koji su u Lazarevu prestonicu, pored trgovine, dolazili zarad diplomatskih aktivnosti.
Kruševac je bio veoma lep i ukrašen grad, pa su ga Turci prozvali Aladža-hisar – „šareni grad“.
Nakon smrti kneza Lazara despot Stefan je takođe upravljao svojom državom iz Kruševca sve do 1405. kada svoju prestonicu seli u Beograd.
-Beograd/Beogradska tvrđava (1405—1427) je bio prestonica Srpske despotovine, tokom vladavine despota Stefana. Nakon što je 1402. godine od regenta vizantijskog cara Jovana (VII) (savladar 1376—1379, car 1390, regent 1399—1403) dobio titulu despota i od Žigmunda Luksemburškog (kralj 1387—1437), car 1433—1437) razrušeni Beograd, on počinje da ga obnavlja i 1405. godine u njega premešta svoju prestonicu. Tokom njegove vladavine, gradska površina opasana bedemima se udesetostručila, a sam grad je doživeo ekonomski i kulturni procvat.
-Smederevo/Smederevska tvrđava(1428—1459) je bilo prestonica despotovine Srbije pod Brankovićima. Podigao ga je despot Đurađ (1427—1456). Nakon smrti Stefana Lazarevića, despot Đurđe Branković nije mogao ostati u Beogradu koji su preuzeli Mađari, pa je sagradio novu prestonicu u Smederevu. Mesto je izabrao što dalje od Turaka, a sa osloncem na Dunav i granicu Ugarske. Tu je ravnica, te je sagrađen vodeni grad, opkoljen Dunavom i Jezavom, a sa treće strane prokopan je rov sa vodom. Građen je od 1428. do 1430. godine, kako se vidi iz velikog natpisa izvedenog opekama na jednoj kuli unutrašnjega (malog) grada. Ovakvi natpisi su retki, a ovo je jedini primer u Srbiji. Ima ih još u Vizantiji, a sa te strane uzet je možda i model za zidove i kule, što je razumljivo kada se zna da je radove vodio Vizantinac Kantakuzen, brat Đurđeve žene Irine.
Smederevski grad bio je jedna od najvećih srednjevekovnih tvrđava u Evropi. Jezgro je predstavljao trougaoni tzv. Mali grad, u vrh Velikoga, opet trougaonog grada. Ovaj veći deo sagrađen je odmah posle Maloga grada, koji je završen 1430. godine. Mali grad je imao 6, a veliki grad još 19 — ukupno 25 velikih četvrtastih kula.
Površina malog i Velikog grada, po merenju iz 1975. godine, iznosi 11,3272 hektara. On je ukliješten između desne obale Dunava i ušća Jezave oblika nepravilnog trougla. Pošto je imala i rov oko Velikog grada, Tvrđava je pripadala tipu takozvanih vodenih utvrđenja, mada nije zidana tako da temelji budu u vodi.
Paralelna strana sa Dunavom ima 550 m, druga sa Jezavom 400, a treća prema varoši 502 m. To je zapravo umanjena slika carigradskog utvrđenja. Ovaj monumentalni kolos srpske vojne arhitekture, sa sve tri strane okružen vodom, delovao je neosvojivo. Pa ipak, svetski događaji, jaki prodori Turaka ubrzali su pad Smedereva.
Mali grad je služio Despotu Đurđu kao utvrđen zamak, od čije su jedine velike dvorane ostala do danas četiri dvodelna prozora na gradskome platnu, a prostranstvo Velikoga grada bilo je potrebno za smeštaj mnogobrojne posade, čiji je broj mogao iznositi i više hiljada ljudi, kao što je, po nekim podacima, i broj napadača iznosio više desetina hiljada.
