Dinastija Vlastimirovića- prva srpska dinastija
I pre i posle Velike seobe naroda Srbi su bili organizovani u plemena, predvođena kneževima. Vizantijski vladar i pisac Konstantin VIII Porfirogenit pominje da je za vreme njegove vladavine postojalo više takvih državica. Prvi vladar koga je zapisao- Višeslav- vladao je oko 780. godine. Njegovi sinovi Radoslav i Prosigoj nestali su u nemirnim vremenima ne ostavivši naslednike.
Prvu pravu dinastiju osnovao je knez Vlastimir u prvoj polovini IX veka; nasledila su ga tri sina: Mutimir, Strojimir i Gojnik. Podela države i sukobi oko prestola obeležili su narednih stotinak godina: Mutimir je proterao braću u Bugarsku; njegov najstariji sin Pribislav vladao je samo godinu dana, jer mu je vlast preoteo Gojnikov sin Petar Gojniković, koji je takođe sve rođake proterao iz Srbije; kad se Pribislavljev mlađi brat Bran vratio u Srbiju, a Petar ga je oslepeo; Petra zatim napadaju Bugari predvođeni Srbinom Pavlom Branovičem, koji su ga zarobili i odveli u Bugarsku, gde je i umro.
Pavle Branović je vladao samo 4 godine, jer ga svrgnu Zaharije Pribisavljević, brat od strica. Uskoro su Bugari prodrli u Srbiju i opustošili srpske krajeve, namamivši srpsko stanovništvo i zarobivši ga. Zatim nastupiše političke promene u Vizantiji i Bugarskoj, koje je iskoristio Časlav Klonimirović, došavši na kneževski presto i povrativši jedan deo naroda. Učvrstio je državu koja se prostirala od Cetine na zapadu i Bosne do Save na severu do Zapadne Morave i Rasa na zapadu. Veruje se da je poginuo u boju s Mađarima. S njime nije ugašena loza Vlastimiroviće, već nestaju pisani tragovi o ovoj dinastiji.
Časlav Klonimirović
Raški knez od 927. do 950. godine. Rođen u Bugarskoj za vreme vladavine kneza Borisa, kao sin Klonimira i jedne Bugarke. Vaspitan je na dvoru u Preslavu i 924. godine doveden je kao mamac za zbacivanje župana Zaharija i zarobljavanje viđenijih ljudi.
U Srbiju se, međutim, vraća tek kroz 7 godina, i to kao begunac sa bugarskog dvora, iskoristivši smrt cara Simeona. U porušenoj zemlji uzima upražnjeno mesto na tronu i odmah se pokorava vizantijskom caru kao vrhovnom vladaru. Privukao je srpske izbeglice sa svih strana, obnovio državu, a uspeo je ne samo da zadrži prvobitne srpske zemlje, već i da zauzme dolinu reke Bosne sa gradom Sol (današnja Tuzla).
Poginuo je u ratu protiv Mađara koji su ga utopili u Savi posle jednog noćnog napada.
Samuilo – car bugarski i slovenski
Nakon vladavine Časlava Klonimirovića srpske zemlje ulaze u sastav zemalja cara Samuila (bio je nosilac titule bugarskog cara, ali mu se ne zna poreklo). Samuilo je napravio ogromno carstvo i neprestano se širio do ofanzive na Adrijanopolj i Carigrad, gde je doživeo poraz. Na Belasici je vizantijski car Vasilije Drugi do nogu potukao Samuilovu vojsku, uhvatio 14 000 Slovena, naredio da se svi oslepe, samo da se svakom stotom ostavi jedno oko, da bi mogao da vodi ostale. Zbog ove surovosti, Vasilije Drugi dobija nadimak Bugaroubica. Kada je Samuilo video svoju vojsku, umro je na mestu zbog srčane kapi. Posle njega se carstvo ubrzo raspalo usled dinastičkih trvenja.
Vojislavljevići – prvi kraljevi srpski
Jedna od prvih srpskih država bila je i Duklja. Po Konstantinu VII Porfirogenitu prostirala se od Boke Kotorske do Skadarskog jezera; međutim, ne spominju se nigde njeni vladari. Prvi zabeleženi vladar bio je Jovan Vladimir (970-1016), koji je bio oženjen Samuilovom kćerkom Kosarom.
Po nepouzdanim tvrdnjama u čuvenom spisu „Letopis popa Dukljanina“ zemljom su posle njegove smrti vladali njegov stric Dragomir i sin mu Dobroslav, poznatiji kao Stefan Vojislav. On se prvi odmetnuo od vizantijske vlasti (1034) i podigao ustanak koji je trajao 2 godine; međutim, biva zarobljen i odveden u Carigrad, iz kog beži posle godinu dana i ponovo diže, ovog puta uspešan, ustanak.
Oko 1055. na presto dolazi njegov sin Mihailo Vojislavljević, koji priznaje vazalstvo prema Vizantiji, a zauzvrat dobija visoku titulu. U vreme srpskog ustanka u Pomoravlju i Makedoniji, koji je predvodio Đorđe Vojteh (1072), Mihailo šalje svog sina Konstantina Bodina, tražeći da ga ustanici proglase za cara, što su ovi učinili. Tako je Konstantin Bodin postao prvi srpski car, postavši potom car Petar; međutim, Vizantinci su uspeli da ga zarobe, oduzevši mu tu titulu cara. Mihailo je uspeo da ga oslobodi uz pomoć novca i mletačkih trgovaca.
Poznato je da je Mihailo 1077. zauzeo Dubrovnik i zatražio titulu od rimskog pape, što je i dobio, postavši prvi kralj neke srpske države. Bodin, njegov naslednik, umro je 1101. O njegovim naslednicima u vizantijskoj arhivi ne postoje podaci. Pop Dukljanin navodi dalji redosled vladara: Dobroslav (Bodinov brat), Kočapar (Bodinov sinovac), dva puta Đorđe (Bodinov sin), Grubeša (sinovac Kočaparov), Gradihna (brat Grubešin) i Radoslav (sin Grubešin). Kao poslednji navodi se Mihailo.
Sa Mihailom su se 1186. sukobili braća Stefan Nemanja, Stracimir i Miroslav. Mihailo je umro 1189. Duklju je posle njega zadobio Stefan Nemanja, davši je na upravu svom sinu Vukanu.
Vukanovići
Nije ih bilo mnogo. Rodonačelnik dinastije, Vukan, bio je župan i uspešan ratnik kod Konstantina Bodina. Osvojio je vizantijske teritorije kod grada Lipljana. Nasledio ga je sinovac Uroš I, a ovoga 1146. njegov sin Uroš II Primislav. U sukobima s Vizantijom Uroš II oslanjao se pre svega na Mađarsku. Rat je završen 1150. kad su Vizantinci porušili Ras i vladarski dvor.
1155. u sukobima u dinastiji pobeđuje Desa, Urošev brat. O njegovoj vladavini zna se veoma malo. Prema Mavru Orbinu umro je 1165, a sahranjen je u Trebinju. Njegovom smrću ugasila se dinastija Vukanovića.
Jedan od Vukanovića bio je verovatno i Zavida, otac Stefana Nemanje, osnivača dinastije Nemanjića.
