Pre 1400 godina, vulkan Loma Caldera u El Salvadoru, prekrio je manje selo Ceren drevnih Maya pepelom i tako ga održao u besprekornom stanju sve do današnjih dana. Za razliku od Pompeje u Italiji, kada je vulkan Mount Vesuvius eruptirao 79. godine iznenadio i ubio stanovnike, seljaci iz Cerena su uspeli na vreme da se spasu
Arheolozi, koji otkopavaju Ceren od 1978. godine, tvrde da se pre erupcije desio zemljotres koji je seljanima pružio dovoljno vremena da se spasu.
Antropolog Payson Sheets sa Univerziteta Colorado otkrio je selo koje je kasnije nazvao Nova Svetska Pompeja koji već duži niz godina iskopava sa svojim timom. Vulkanski pepeo je i više nego dobro očuvao selo, gde su na keramičkim posudama i danas vidljivi otisci prstiju. Tokom godina, Sheets-ov tim pronašao je krovove od slame, posude i pokrivače.
U nekim selima i gradovima drevnih Maya, arheolozi pretpostavljaju da su veoma važni ljudi živeli u palatama, pored piramida, hramova i dobro izrađenih grobnica koji su donosli ekonomske i političke odluke. U nekim od tih mesta, vođe su terale stanovnike na teške fizičke poslove i uzimali porez.
Profesor Sheets pretpostavlja da je jedina veza između Ceren-a i Maya bila trgovinska razmena u dolini Zapotitan. Farmeri iz sela Ceren su trgovali viškom žitarica za predmete kao što su šareni, lonci sa više boja, noževi i sekire. Gotovo sve kuće u selu Ceren posedovale su sekire jače od čelika. Meštani su ih koristili za seču drveta i izgradnju objekata. Arheolozi su u selu pronašli na stotine posuda, od čega je jedna četvrtina bila išarana u više boja.
Arheolozi su iskopali 12 zgrada, uključujući verske građevine, saunu, skladišta, kuhinje i radionice. Nekolicina njih još uvek čeka da budu iskopane i analizirane. Budući da područje, koje je prekriveno vulkanskim pepelom, zauzima 3 kvadratna kilometra, postoji mogućnost da se pronađe još jedno ili dva očuvana naselja.
U 2009. godini, istraživači su došli do saznanja da su od obradivih polja meštani mogli da dobiju najmanje 10 tona manioka koje su verovatno koristili kao hranu. To je prvi i jedini dokaz intezivnog uzgoja manioka u bilo kom arheološkom mestu.
Profesor Sheets i drugi, veruju da su tako veliki primeri manioka igrali ključnu ulogu u životima društava koji su živeli širom tropskih predela Latinske Amerike.
