Arheolozi su u centralnoj Americi iskopali dosad najstariji ceremonijalni kompleks koji je demantovao ukorenjenu teoriju o nastanku civilizacije Maja.
Nalazište u Gvatemali, poznato kao Seibal, odnosno El Ceibal, oko 200 godina je starije od sličnih poznatih, a verovatno je služilo kao solarni opservatorijum za obavljanje rituala.
Dve teorije
Arheolozi su do novog otkrića bili podeljeni oko dve teorije o počecima ranog predklasičnog razdoblja civilizacije Maja pre više od 1.000 godina pre nove ere. Prema jednoj ono je nastalo pod direktnim uticajem starije olmečke civilizacije, a prema drugoj potpuno nezavisno o njoj.
U novom radu predstavljenom u časopisu Science profesor antropologije na University of Arizona Takeshi Inomata ističe da niti jedna od ove dve teorije nije tačna, odnosno da je istorija Maja mnogo složenija.
Redefinisanje istorije Olmeka i Maja
Maje se obično povezuju sa monumentalnom arhitekturom, bogato ukrašenim piramidama, trgovima, igralištima i gradovima. Međutim, takve građevine obično ne niču ni iz čega, preko noći, usred prašuma.
Inomata je zato pretpostavio da bi se ispod poznatih nalazišta klasične arhitekture mogli nalaziti stariji slojevi i kompleksi koji će otkriti kako su izgledali počeci civilizacije Maja. Pokazalo se da je bio u pravu. Ispod kamenih piramida nalazišta Ceibal njegov tim je iskopao manje platforme iz vremena oko1.000 godina pre nove ere koje su bile izgrađene od zemlje. Ovo otkriće pokazuje da su već ranije Maje živele sedelačkim životom i da su imali razvijenu složenu poljoprivredu, religiju i klasno društvo; drugim rečima vrlo razvijenu civilizaciju.
Stručnjaci su do sada uglavnom verovali da su Maje u vreme kada su Olmeci gradili svoja razvijena naselja poput La Vente uz obale Meksičkog zaliva, živeli u džunglama na istoku i jugoistoku u slabo povezanim nomadskim grupama.
Ali Inomatino otkriće pokazalo je da olmečka civilizacija nije starija. Zapravo nalazište Ceibal je čak dva veka starije od La Vente. Postoje doduše neka olmečka naselja koja su još starija, međutim, to opet ne znači da su majanska proizašla iz njih.
Inomata ističe da prikupljeni dokazi u suštini ne pokazuju da su postojale jasne razlike između Olmeka i Maja u predklasičnom razdoblju. Njihove civilizacije lako je razlikovati u klasičnom periodu jer su Maje tad imali drugačiji jezik i kulturu. Ali čini se da je doba između 1.000 i 700 godina pre nove ere bilo prelazno. U to vreme Maje i Olmeci su verovatno razmenjivali ideje, tehnologije, elemente kulture, a moguće i ljude, pa je teško povući neku oštru crtu razgraničenja među njima.
U svom sedmogodišnjem istraživanju Ceibala, koji je neprekidno bio naseljen pune 2.000 godina, Inomatin tim je iskopao slojeve duboke i do 18 metara. U njima ne postoje tragovi razvijenog pisma ali pronađen je trg sa jednom građevinom na zapadu i platformom na istoku, najverovatnije ritualnim opservatorijumom, što je model koji jako podseća na kasnije strukture olmečkih i majanskih naselja. Starost nalaza utvrđena je analizom izotopa C-14.
Inomata pretpostavlja da su rane Maje napustile nomadski način života zahvaljujući sve boljim prinosima kukuruza koji je prošao i kroz neke genetske promene.
‘U tom trenutku verovatno je imalo smisla seči šume u dolinama i intenzivnije se posvetiti poljoprivrednom načinu života’, rekao je Inomata.
