Konzervatorske aktivnosti uključuju proveru stanja, dokumentiranje, rad na samom predmetu kulturne baštine, kao i preventivnu zaštitu. Sve ove delatnosti su podpomognute naučnim istraživanjem i obrazovanjem. Uloga konzervatora uključuje pregled, konzervaciju i očuvanje kulturne baštine korišćenjem bilo koje metode koja se dokazala delotvornom u održavanju predmeta u stanju što bližem izvornom što je duže moguće.
Danas ta definicija je proširena i više bi je mogli opisati kao etičko upravljanje kulturnim dobrom.
Konzervator primenjuje jednostavne etičke odrednice, kao što su:
- Načelo minimalne intervencije,
- Korišćenje metoda i materijala usmerenih ka reverzibilnosti, kako bi smanjili mogućnost problema kod budućeg tretmana, istraživanja i korišćenja.
- Temeljno dokumentiranje svih preduzetih postupaka.
Konzervator mora uzeti u obzir i mišljenje treće osobe i svoju profesionalnu ekspertizu uskladiti s istim.
Konzervatorski rad rukovođen je određenim etičkim standardima. Prihvaćeni su širom sveta i razrađene su nacionalne i međunarodne etičke preporuke, u evropskim zemljama kao standard se može uzeti etički kodeks Evropske konfederacije restauratorskih društva.
Istorija kozervacije
Briga o predmetima ima dugu istoriju unutar tradicije spajanja i učvršćivanja raznih predmeta, kao i individualne restauracije umetničkih dela. Tokom 19. veka dolazi do preplitanja naukei i umetnosti. Michael Faraday počinje da proučava štetan uticaj okoline na umetnine, a u isto vreme Louis Pasteur počinje sa naučnim analizama boje. Međutim, prvi organizovani pokušaj konzervacije je utemeljenje Društva za zaštitu starih građevina u Engleskoj, od strane Williama Morrisa i Philipa Webba, a pod uticajem teoretskog rada Johna Ruskina. Istovremeno sa istim ciljevima u Francuskoj deluje Eugene Violet Le Duc, čuven po restauriranju srednjovekovnih građevina.
Konzervacija se kao izdvojeno polje ljudskog mišljenja prvo javlja u Nemačkoj 1888. godine. Friedrich Rathgen postaje prvi hemičar stalno zaposlen u muzeju (Kraljevski muzeji, Berlin). Treba istaknuti da on nije samo razvio naučni pristup brizi za predmete u zbirkama već je i doprineo širenju ovog pristupa pre svega publikovanjem svog dela Handbook of Conservation iz 1898.godine. Rani razvoj konzervacije je i u drugim delovima sveta bio vezan za zapošljavanje hemičara u muzejima. U Britanskom muzeju počinje sa radom Harold Plenderleith. On zajedno s Alexanderom Scottom utemeljuje odelenje naučnih i industrijskih istraživanja, radi se o rođenju konzervatorske profesije u Engleskoj. Bila je to posledica lošeg stanja umetnina koje su tokom Prvog svetskog rata bile skladištene u tunelima Londonske podzemne železnice. Razvoj ovog odeljenja Britanskoga muzeja pomakao je fokus delovanja iz Njemačke u Englesku 1956. Plenderleith objavljuje svoj značajan i uticajan priručnik( The Conservation of Antiquities and Works of Art), ova knjiga se obično smatra važnijom od Rathgenove i bližom današnjoj definiciji struke.
U Americi počeci naučnog pristupa konzervaciji vezani su za Fogg Art Museum i njegovog direktora Edwarda Waldo Forbesa(od 1909.-1944.). On je davao podršku tehnološkim istraživanjima (utemeljenje časopisa Technical Studies, izlazio od 1932.-1942.). Zatim, je u muzej doveo Rutherforda John Gettensa, prvog hemičara zaposlenog u nekom američkom umetničkom muzeju. Gettens je blisko surađivao s Georgeom L. Stoutom, prvim izdavačem Technical Studiesa, a zajedno su 1942. objavili i knjigu Painting Materials A Short Encyclopaedia, naslov koji se i danas često citira, tako da možemo reći da se vrlo malo podataka iz ove knjige smatra zastarelim.
Preventivna konzervacija
Mnogi kulturni proizvodi osetljivi su na okolinu u kojoj se čuvaju, poput temperature, vlažnosti vazduha kao i na nivo osvetljenja i ultraljubičastog zračenja. Predmeti moraju biti zaštićeni i čuvani u primerenim uslovima. Kao primer možemo uzeti zaštitu slika slikanih vodenim bojama, bez primerene zaštite od sunčevog ili veštačkog svetla iste bi brzo izbledele.Preventivna konzervacija je važan element zaštite i brige za zbirku. Jedna od bitnih odgovornosti je stvoriti i održavati okolinu povoljnu za opstanak zbirke.
Interventna konzervacija
Ovaj pojam odgovara bilo kom delovanju preduzetom od strane konzervatora, koji uključuje neposredan rad na kulturnom materijalu. Spomenuti postupci mogu uključivati čišćenje, stabilizaciju, popravak oštećenja ili čak dodavanje delova koji nedostaju. Od suštinske je važnosti da konzervator potpuno i precizno opravda bilo koje navedeno delovanje.
Prvenstveni cilj rada je minimiziranje propadanja tretiranog predmeta i do tog cilja može se doći primenom neintreventnih kao i interventnih metoda delovanja. Interventni pristup podrazumeva sva delovanja koja konzervator preduzme direktno na materijalnom tkivu objekta. Te akcije mogu uključiti naprimjer: čišćenje i uklanjanje starog laka ili samo konsolidaciju odnosno podlepljivanje boje koja se ljušti. Ovi se radovi izvode iz više razloga, a uključuju i estetski izbor.
Drugi od vodećih principa svakako je ideja o reverzibilnosti primenjenih postupaka, odnosno da po potrebi sve izvedene akcije mogu biti potpuno uklonjene i da predmet može biti vraćen u stanje koje je prethodilo konzervatorskoj intervenciji. Iako je ovaj koncept i dalje jedan od vodećih principa profesije, danas se on sve više kritikuje, a pojedini praktičari ga označavaju kao suviše zbunjujuć i neodređen.
Konzervatorska labaratorija
Konzervatori rutinski koriste hemijsku i naučnu analizu tokom proučavanja i rada na kulturnoj baštini. Opremu savremene konzervatorske laboratorije čine mikroskopi, spektrometri, uređaji za snimanje rendgenskim zraciama, svi spomenuti koriste se u svrhu boljeg razumijevanja samog objekta ali i njegovih delova. Podaci prikupljeni pomoću ovih istraživanja pomažu boljem i kvalitetnijem donošenju odluke o primerenom konzervatorskom tretmanu.
Profesija konzervatora umetnina je široko područje i obuhvata brojne specijalnosti kao što su: konzervacija arheoloških predmete,keramike,stakla,metala,slika,knjiga i papira,kože,itd.
Napomena!
Sve navedene informacije namenjene su profesionalnim konzervatorima, restauratorima,muzejskim radnicima i onima koje ova problematika zanima i to isključivo u edukativne/informativne svrhe.
(Wikipedija)
