Vizantijsko – Gotski rat (535—552) je trajao skoro 17 godina i nastao je kao rezultat odluke Justinijana da povrati provincije u Italiji koje su pripadale Rimskom carstvu dok ih nisu preuzeli Odoakar i onda Teodorik Veliki.
Prvi pohod
Justinijan I je kao povod za rat uzeo ubistvo Amalasunte 535. godine, naslednice Teodorika Velikog. Amalasunta je bila sklopila pakt sa Justinijanom koji je omogućavao carskoj vojsci pod vođstvom Velizara da koristi Siciliju kao bazu za pohod protiv Vandala u Africi.
Velizar, kao najuspešniji carski general, predvodio je napad na Ostrogote.
Velizar je odmah zauzeo Siciliju, prešao u Italiju i do novembra zauzeo Napulj, a Rim do decembra 536. Iz Rima je pobegao gotski kralj Vitiges.
Sledeće godine Velizar je uspešno odolevao opsadi Rima od strane Gota (od januara 537. do marta 538), pri tom ponekad vodeći i manje bitke van Rima. Kad je dobio pojačanje iz Konstantinopolja prešao je u ofanzivu. Oslobođen je Rimini, a doo Velizareve vojske pod vođstvom Mundalijasa došao je do Mediolanuma (Milana).
Sledeće godine (540) u rat su ušli i Franci i zauzeli Milano. Velizar je zauzeo prestonicu ostrogotskog kraljevstva Ravenu i zarobio gotskog kralja Vitigesa. Goti su ponudili Velizaru da on bude zapadni car, ali je ovaj to odbio. Ta gotska ponuda je verovatno izazvala sumnju kod Justinijana, pa je odlučio Velizara pošalje da ratuje u Persiji i Siriji.
Drugi pohod
Godine 541. Ostrogoti su ubili jednog svog vođu koji je počeo pregovore sa carstvom. Odmah su izabrali Totilu za novog vođu. Totila je započeo silovitu i uspešnu kampanju protiv Vizantinaca, zauzimajući celu severnu Italiju i čak uspevajući da zauzme Rim posle duge druge opsade. Velizar se vratio u Italiju 544. Uspeo je da spasi Rim, ali njegov pohod je ovog puta bio neuspešan, zbog problema u opskrbi i dodatnim pojačanjima, koje Justinijan I nije slao. Neki istoričari smatraju da je bio ljubomoran. Justinijan je 548. godine smenio Velizara i postavio Narzesa za komandanta. Narzes je uspešno završio drugi pohod.
Treća kampanja
Rim je opet bio pod opsadom. Totila ga je zauzeo i ponudio mir Justinijanu, ali je bio odbijen. Vođa novog pohoda je bio Justinijanov brat od tetke German, koji je inače bio oženjen Malasvintom, Amalasvintinom kćerkom. German je umro 551, pa je Narzes preuzeo komandu i napao Totilu. U bici kod Tagine Narzes je pobedio i ubio Totilu. Goti u Rimu su se predali, a u konačnoj bici na Vezuvu u oktobru 553. Narzes je pobedio i poslednje ostatke gotske armije u Italiji.
Posledice gotskog rata
Pobeda u gotskom ratu za Vizantiju je bila Pirova pobeda, jer su istrošeni resursi, koji su mogli biti upotrebljeni drugde, gde je pretila veća opasnost.
U Italiji, rat je imao razarajući efekat po gradove. Veliki gradovi kao Rim su dugo bili skoro napušteni kako je zemlja pala u dugi period nazadovanja. Osiromašena Italija nije sama mogla da izdržava vizantijsku administraciju i vojsku, nego je samo postala teret. Ekonomsko razaranje je bilo toliko veliko da je bilo potrebno nekoliko vekova za oporavak. Samo 3 godine nakon Justinijanove smrti, veliki deo Italije pao je u ruke Langobarda. Vizantiji je ostao samo Ravenski Egzarhat (delovi teritorije od centralne Italije do Tirenskog mora i južno do Napulja) i južna Italija. Justinijan I je uspeo da osvoji teritorije u južnoj Španiji, ali i to su Vizigoti povratili do 620. godine. Posle Gotskih ratova carstvo više nije preduzimalo tako skupe i ambiciozne poduhvate na Zapadu, a Ravenski Egzarhat Langobardi zauzimaju 751. godine. Južna Italija je ostala pod Vizantijom do 11. veka.
